o Szkole

Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Aleksandra Tansmana w Łodzi – występująca początkowo pod nazwą Państwowa Szkoła Muzyczna Nr 2 (do 1951 r.), potem Państwowa Szkoła Muzyczna, od roku 1967 Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia, a od 2006 roku Państwowa Szkoła Muzyczna I st. im. Aleksandra Tansmana – rozpoczęła swą działalność 1 stycznia 1950 roku.

Pierwszą siedzibą szkoły był budynek przy ul. Jaracza 19, w którym mieściła się również Państwowa Podstawowa Szkoła Muzyczna i Liceum Muzyczne. Bardzo trudne warunki lokalowe zmuszały pierwszych dyrektorów do podejmowania działań mających na celu uzyskanie od władz miasta samodzielnej siedziby. Szkoła otrzymała ją dopiero 1 stycznia 1957 roku. Był nią zabytkowy pałacyk Scheiblera wraz z budynkami gospodarczymi położonymi przy pl. Zwyciestwa 1. W pięknych wnętrzach pałacyku odbywały się wszystkie zajęcia teoretyczne, chór, orkiestra smyczkowa, a także popisy oraz dziecięce i młodzieżowe zabawy. Indywidualne zajęcia gry na instrumentach miały miejsce w jednym z budynków gospodarczych tzw. „małym” budynku. W 1967 roku powróciły problemy lokalowe. Konieczność przeprowadzenia w pałacyku prac remontowo-konserwatorskich uniemożliwiła dalszą w nim naukę. Pałacyk został zamknięty, a szkoła dostała w zamian kilka klas w sąsiadujących szkołach podstawowych. Ten stan trwał aż do roku 1990, kiedy to po odebraniu szkole całego kompleksu pałacowego, musiała się ona przenieść do nowej siedziby przy ul. Szpitalnej 5/7. W budynku tym rezyduje do chwili obecnej, jednak nie stanowi on tylko jednego miejsca nauki. Szkoła posiadała trzy filie. Powstały one w latach 1974-1976 w trzech osiedlach miasta: na Teofilowie, Dąbrowie i Retkini. Obecnie, po wielu przeprowadzkach 2 lokalizacje mieszczą się: na Teofilowie w samodzielnym budynku przy ul. Rydzowej 26 oraz na Retkini w Pałacu Młodzieży im. Juliana Tuwima przy al. Wyszyńskiego 86. Budynek przy ul. Szpitalnej jest centralnym punktem Szkoły i znajdują się w nim, oprócz sal lekcyjnych, administracja, biblioteka, magazyn instrumentów i sala kameralna.

Od chwili powstania, w Szkole istniały dwa działy. Początkowo był to dział dziecięcy i młodzieżowy. Obecnie uczniowie uczą się w cyklu sześcioletnim i czteroletnim. Pobierają naukę gry na fortepianie, skrzypcach, wiolonczeli, kontrabasie, flecie, klarnecie, fagocie, saksofonie, waltorni, trąbce, puzonie, akordeonie, perkusji, gitarze basowej i gitarze klasycznej. Kreśląc rys historyczny PSM I st. nie można pominąć faktu otwarcia w dniu 1 września 1965 roku klasy gitary klasycznej. Wydarzenie to miało doniosłe znaczenie, ponieważ była to wówczas pierwsza w Polsce klasa gitary klasycznej w szkole muzycznej stopnia podstawowego.

Oprócz nauki gry na instrumentach, uczniowie rozwijają swoje ogólnomuzyczne zdolności na lekcjach kształcenia słuchu, rytmiki, audycji muzycznych i zajęć zespołowych. Od początku istnienia w Szkole działał chór, orkiestra smyczkowa i dęta, zespoły gitarowe i akordeonowe. Tak więc, wszyscy uczniowie mogli i nadal mogą doskonalić swoje muzyczne umiejętności nie tylko na indywidualnych zajęciach gry na instrumencie, ale i przystosowując się do gry zespołowej.

Bardzo ważnym elementem edukacji muzycznej jest udział uczniów w lokalnych, regionalnych, ogólnopolskich konkursach, przesłuchaniach i festiwalach muzycznych. O sukcesach uczniów PSM I st. świadczą zdobyte przez nich nagrody i wyróżnienia. W sześćdziesięcioletnim okresie istnienia Szkoły było ich bardzo dużo. Oto najważniejsze konkursy ogólnopolskie i międzynarodowe, na których nasi uczniowie zajmowali czołowe miejsca, a nawet Grande Prix: Ogólnopolski Konkurs Młodego Muzyka w Szczecinku, Ogólnopolski Konkurs Gitary Klasycznej w Strzelcach Krajeńskich, X Ogólnopolski Konkurs Zespołów Kameralnych im. Grażyny Bacewicz w Łodzi, Konkurs Duetów Dziecięcych „Duettino” w Warszawie, IX Ogólnopolski Konkurs Kameralistyki Fortepianowej dla uczniów szkół muzycznych I i II stopnia w Toruniu, III Spotkania Zespołów Kameralnych z udziałem gitary w Kielcach, Festiwal Muzyki Współczesnej dla Pianistów im. Janiny Garści w Lublińcu, Ogólnopolski Konkurs Skrzypcowy „Mistrz Literatury Skrzypcowej O. Rieding” w Warszawie, II Ogólnopolski Festiwal Orkiestr Szkół Muzycznych I st. w Będzinie, V Makroregionalny Konkurs Duetów Dziecięcych w Warszawie, Makroregionalne Przesłuchanie Zespołów Kameralnych Instrumentów Dętych Szkół Muzycznych I st. w Zgierzu, VI Ogólnopolski Konkurs „Bliżej Gitary” w Chodzieży, II Makroregionalny Konkurs Interpretacji w Łodzi, VI Ogólnopolski Konkurs „Cantio Lodzensis” w Łodzi, XIII Międzynarodowe Spotkania Gitarowe w Sanoku, Międzynarodowy Festiwal Gitary Klasycznej w Trzebiatowie, Międzynarodowy Konkurs Dziecięcych Zespołów Kameralnych „IV Wiosna Młodych Kameralistów” w Krakowie, III Internationales Kinder und Jugendchorfestval w Giessen, Concurs Musical de France w Paryżu, XX Międzynarodowy Konkurs im. Kamillo Togniego w Gussago-Bresci, X Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy „Janko Muzykant” w Sochaczewie.
Sukcesy artystyczne uczniów szkoły nagradzane były stypendiami artystycznymi Marszałka Województwa Łódzkiego oraz Fundacji im. Adama Mickiewicza w Warszawie.

Przez wszystkie lata istnienia Szkoły, jej uczniowie prezentują swoje osiągnięcia na corocznym koncercie ogólnoszkolnym organizowanym najczęściej w maju – dawniej w sali Filharmonii Łódzkiej. Szkoła nigdy nie posiadała i nadal nie posiada odpowiedniej do swojej wielkości własnej sali koncertowej.

Dyrekcja Szkoły oprócz koncertu ogólnoszkolnego organizuje audycje tematyczne, które swoim rozmiarem i rangą dorównują koncertowi ogólnoszkolnemu. Obecnie zarówno audycje jak i koncert organizowany jest w gmachu Filharmonii Łódzkiej. Audycje tematyczne poświęcone były m. in. 250 rocznicy urodzin W. A. Mozarta., twórczości Aleksandra Tansmana i innych kompozytorów polskich, podczas audycji zatytułowanej „Muzyka nie tylko poważna” rozbrzmiewała muzyka filmowa, ragtime, opracowane na różne instrumenty przeboje Beatlesów, czy piosenki Osieckiej.

Dorobek artystyczny PSM I stopnia prezentowany jest nie tylko na szkolnych popisach i koncertach, ale także na imprezach okolicznościowych odbywających się na terenie miasta: w przedszkolach, szkołach, domach kultury, domach dziecka i domach opieki społecznej, w zespołach szkół specjalnych, szpitalach, jak również na antenie radia i telewizji. Szkoła przez szereg lat owocniee współpracowała z Muzeum Kinematografii w Łodzi (udostępnianie szkole sal pałacu Scheiblera, w zamian za koncerty uczniów i nauczycieli uświetniające organizowane przez muzeum imprezy), Domem Kultury „Widok” (audycje cykliczne) i Rezydencją „Księży Młyn” (wystawienie bajki muzycznej „O łaciatym słoniu”, cykliczne warsztaty muzyczno-plastyczne „Salon Muzyczny”). Uczniowie PSM I st. zapraszani byli do wykonywania utworów łódzkich kompozytorów podczas sesji „Musica Moderna” organizowanych przez Akademię Muzyczną im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi. Szkoła może poszczycić się również udziałem swoich uczniów w takich imprezach organizowanych na terenie miasta jak: „Spotkanie z nutką”, „Odsłonięcie Kufra Reymonta”, V Edycja Ogólnopolskiej Imprezy Artystycznej „Dzień Tuwima”, Łódzkie Targi Edukacyjne, Finały Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, Koncert Uczniów Szkół Muzycznych w I Rocznicę Śmierci Papieża Jana Pawła II, V Festiwal Muzyki Filmowej, Festiwal Aleksandra Tansmana, koncerty organizowane przez Fundację dla Dzieci z Chorobami Nowotworowymi „Krwinka”.

Równie ważnym elementem działalności Szkoły był organizowany na jej terenie od 1992 roku Konkurs Młodych Gitarzystów Szkół Muzycznych I stopnia Regionu Łódzkiego, którego nazwa została przekształcona w 2010 roku na Konkurs Młodych Gitarzystów Szkół Muzycznych I stopnia Regionu Łódzkiego im. Kazimierza Sosińskiego. Od roku 2012 Konkurs został przekształcony w imprezę ogólnopolską i otrzymał nazwę „Ogólnopolski Konkurs Młodych Gitarzystów im. Kazimierza Sosińskiego”
PSM I st. była również organizatorem Regionalnego Festiwalu Interpretacji Ruchowych dla Dzieci i Regionalnych Przesłuchań Gitarzystów Szkół Muzycznych I stopnia.
Od 2013 roku Szkoła jest organizatorem „Ogólnopolskiego Konkursu Pianistycznego im. Aleksandra Tansmana”, a od 2024 roku „Ogólnopolskich Spotkań Młodych Akordeonistów”.

W Szkole powstało też wiele nowatorskich i twórczych inicjatyw pedagogicznych, m.in. utworzono klasę teorii dla uczniów niewidomych i rozpoczęto naukę gry na skrzypcach oraz fortepianie z niewidomymi dziećmi.

Dyrekcja PSM I st., dbając o ciągly rozwój zawodowy nauczycieli organizuje na terenie szkoły warsztaty metodyczne prowadzone przez wybitnych specjalistów, profesorów akademii muzycznych, muzyków m.in.: prof. Franciszek Wesołowski, prof. Antoni Cofalika, prof. Paweł Puczek, prof. Konstanty Andrzej Kulka, prof. Tomasz Strahl, prof. Maria Wacholc, prof. Maria Korecka-Soszkowska, Wojciech Mrozek, Tatiana Stachak, Britta Bauer, prof. Jerzy Nalepka, Tomasz Starek, prof. Beata Cywińska, prof. Sławomir Tomasik, prof. Magdalena Szczepanowska, prof. Eva Salmutter z Austrii, prof. Cezary Sanecki, prof. Karina Gidaszewska, prof. Małgorzata Skorupa, prof. Andrzej Tatarski, prof. Mariola Cieniawa-Puchała, prof. Paweł Zawadzki.

Ponadto Szkoła, nieustannie zabiega o poprawę warunków pracy zarówno lokalowych, jak i merytorycznych oraz o dalszy jej rozwój. To właśnie w latach 2000-2006 przeniesiono filie na Retkini do budynku gdzie ma obecnie komfortowe warunki pracy. Utworzono tam klasę fletu, akordeonu i klarnetu oraz rozpoczęto naukę w cyklu czteroletnim. Zwiększono też ilość klas w siedzibie przy ul. Szpitalnej, uzyskując pomieszczenia po zamieszkałym tam uprzednio lokatorze. Doposażono szkołę w nowe instrumenty muzyczne, jak również sprzęt audiowizualny. Systematycznie poszerzano księgozbiór szkolnej biblioteki i utworzono stronę internetową szkoły. W historii PSM I st. nie brakuje też kontaktów ze szkołami muzycznymi z innych miast Polski, a nawet zagranicy. W latach sześćdziesiątych szkoła nawiązywała współpracę ze szkołą w Ełku, Słupsku i Koszalinie. W latach 1976-1977 trwała wymiana koncertowa ze szkołą muzyczną w Tbilisi, a w maju 2004 r. PSM I st. gościła uczniów i pedagogów Musikschule z Neubrandenburga w Niemczech.

Opisując działalność PSM I st. nie można pominąć roli, jaką w dziejach szkoły odegrała Rada Rodziców i Rada Szkoły. Wszak to dzięki ofiarności i pomocy Rodziców szkoła mogła umilać swoim uczniom naukẹ, organizując każdego roku wycieczki, zabawy i konkursy.
Obecnie w Szkole uczy się około 600 uczniów i pracuje 89 nauczycieli. W okresie 75 lat istnienia PSM I st. opuściło około 4500 absolwentów. Ponad 70% z nich podjęło naukę w szkołach muzycznych II stopnia, a wielu z nich ukończyło wyższe uczelnie muzyczne. Spora liczba wychowanków Szkoły prowadzi dzialalność koncertową, twórczą i pedagogiczną. Pracują w instytucjach muzycznych Łodzi, kraju i zagranicy. Są w gronie absolwentów PSM I st. rektorzy, prorektorzy, dziekani, dyrektorzy, profesorowie i nauczyciele.

W tym krótkim opisie dziejów PSM I st. nie sposób wymienić jej wszystkich wybitnych absolwentów. Przytoczyć należy jednak kilka nazwisk osób najbardziej zasłużonych dla muzycznego świata Łodzi, Polski i zagranicy. A są to: prof. Delfina Ambroziak, Izabela Kobus, prof. Anita Krochmalska, prof. Irena Wisełka-Cieślar, prof. Bogdan Dowlasz, prof. Sławomir Kaczorowski, prof. Bogusław Pikała, prof. Zbigniew Ignaczewski, prof. Tadeusz Błaszczyk, prof. Jacek Dulikowski, Marek Jaszczak, Teresa Krzyżanowska, Ilona Grzesiak, Jan Targowski, Grzegorz Michalski, Krzysztof Lipka.

Każdy jubileusz skłania do zastanowienia się nad minionym czasem. W 75-letniej historii PSM I st. im. A. Tansmana było wiele trudnych momentów. Nigdy jednak, pojawiające się co jakiś czas problemy, nie zaważyły na jej poziomie nauczania. Wręcz przeciwnie, jakby na przekór wszelkim przeszkodom, jej poziom nauczania z każdym rokiem jest coraz wyższy. Niewątpliwie jest to zasługa bardzo dobrej Dyrekcji i wysoko wykwalifikowanej, a także ogromnie zaangażowanej w pracy z dziećmi kadry pedagogicznej. Ale i nie bez znaczenia jest atmosfera szkoły. W PSM I st. im. A. Tansmana jest ona miła, przyjacielska i życzliwa.